و بدین ترتیب قالیبافی در کنار تأثیرات اقتصادی و اجتماعی فراوانش، فنون مادی و ارزشهای هنری متعددی را به عرصه ظهور می‌کشاند که از جمله فن رنگرزی است با تکنیک پیچیده‌اش. رنگرزی در این روستا علاوه بر پایگاه هنری‌اش موجب می‌شود برخوردها و روابط تازه‌ای میان اهالی روستا با یکدیگر از یک سو و با روستاهای مجاور از سوی دیگر پدیدار گردد. در طی روز افراد زیادی یا برای تحول دادن بقچه‌های پشم و یا برای بردن پشم‌های رنگ‌شده، به این کارگاه مراجعه دارند و غالبا اجتماعی از مشتریان در برابر کارگاه تشکیل می‌شود. مشتریان ساعت‌ها روی بسته‌های پشم می‌نشینند و گپ می‌زنند و بیکدیگر تنقلات تعارف می‌کنند. حتی عزاداری‌ها و مراسم مذهبی که اغلب موجب تماس افراد با یکدیگر بوده است، ساکنان محله‌های دور از هم را نمی‌تواند با یکدیگر مواجه سازد، زیرا هر محله‌ای مسجد و حسینیه‌ای خاص خودش دارد و اهالی هر محله هم ترجیح می‌دهند، در نزدیکترین مسجد یا حسینیه حضور یابند، فقط در این رفت و آمدهای دائمی به کارگاه است که گاه توفیق تجدید دیدار دوستان و آشنایان و حتی روستائیان مجاور دست می‌دهد. به این نکته نیز باید اشاره کرد که نیاز روستائیان به پیرمرد رنگرز و پسرانش آنان را از موقعیت اجتماعی خاص و احترام فراوانی برخوردار کرده است.

ارزیابی اقتصادی قالیبافی:

الف- مزد شاگرد قالیباف:

در نوش آباد غالبا هر فرد برای خودش کار می‌کند، ولی کسانی هم هستند که به واسطه عدم استطاعت مالی به شاگردی می‌روند. مزد یک شاگرد قالیباف را میزان مهارتش تعیین می‌کند. اگر بتواند «سیا» بزند یعنی هنگام بافتن قالی نقشه را روی متن آن پیاده کند و به عبارت دیگر، اگر نقشه‌خوانی بداند، مزدش بیش از یک شاگرد معمولی است.

برای آنکه حدود این ارزیابی مشخص باشد یک قالی سه در چهار متر را ملاک سنجش قرار می‌دهیم:

یک قالی سه در چهار متر بطور متوسط از هزار و هشتصد رچ یا هزار و هشتصد ردیف عرضی تشکیل می‌شود. یک شاگرد معمولی، برای بافتن یک رچ، بیست ریال مزد می‌گیرد به اضافة دویست سیصد ریال که در پایان، به صورت انعام دریافت می‌دارد. بنابراین به یک چنین قالی، حدوداً سی و شش هزار ریال مزد تعلق می‌گیرد. البته این رقم کاملا تخمینی است زیرا تعیین مزد بافتن یک قالی خالی از اشکال نیست مثلاً در برخی موارد «سیازن» مقداری از قالی را می‌بافد و فقط قسمت‌هائی را که از ریشه‌های هم رنگ تشکیل می‌شود باز می‌گذارد. این قسمتها را که چاله نام دارد و بافتنش آسانتر است، شاگرد معمولی پر می‌کند ولی در ازای هر رچ بیش از ده ریال مزد نمی‌گیرد. مسأله دیگر اینکه کمتر کسی برای بافتن تمام قالی مزد می‌پردازد بلکه معمولا به حکم ضرورت، مثل موقعی که موعد قرارداد رو به اتمام است و بافت قالی عقب افتاده یا فصل امتحانات است و فرزندان خانواده فرصت قالی‌بافی ندارند و یا مواردی از این قبیل است که احتیاج به شاگرد مطرح می‌شود.

ب- بهای مواد اولیه:

برای یافتن یک قالی سه در چهار متر، حدوداً هشت بقچه پشم لازم است. هر بقچه چهار کیلو و نیم وزن دارد و هر کدام به تفاوت جنس از دو هزار و دویست تا دو هزار و چهارصد ریال خریداری می‌شود که در مجموع، رقمی معادل هفتاد و دو هزار و هشتصد ریال به دست می‌دهد. اگر بهای رنگ کردن پشم را (هر بقچه چهارصد ریال) منظور کنیم این رقم تا هفتاد و شش هزار ریال افزایش می‌یابد.

پودی که برای بافتن قالی مذکور به مصرف می‌رسد، حدوداً دوازده‌کیلو است. بهای هر کیلو پود دویست ریال می‌باشد که پانصد ریال هم بابت رنگ‌آمیزی آن باید بپردازند. بنابراین مخارجی که به خرید پود و رنگ کردن آن اختصاص می‌یابد تقریباً دو هزار و نهصد ریال است. اگر حساب کنیم که برای بافتن یک دهم قالی، از شاگرد قالیباف مدد بگیرند، یک قالی سه در چهار متر حدوداً هشتاد و دو هزار و پانصد ریال تمام خواهد شد بدون آنکه مخارجی مثل دلالی، انعام شاگرد قالیباف، مالیات محلی و پول نقشه و وجوهی از این قبیل را به حساب آورده باشیم.

ج- فروش:

معمولا فروش قالی در خود نوش آباد صورت می‌گیرد. هر محله چند خرده دلال دارد، که واسطه معادله با تجار و دلالان عمده هستند. دلالان عمده هم اهل نوش آباد هستند و قالی‌های خریداری شده را به «تعمیرگاه»، و یا «دستگاه‌بندی»های کاشان می‌برند تا گرد و خاک قالی را بگیرند و کجی و ناصافی آن را که سره Sare نامیده می‌شود مرتفع سازند. دلالان محلی از ده هزار ریال معامله، هشتاد الی صد ریال حق دلالی می‌گیرند (یعنی از یک قالی یکصد و بیست هزار ریالی، هزار الی هزار و دویست ریال). پرداخت نیمی از این مبلغ با خریدار و نیم دیگرش با فروشنده است، به اضافه مبالغی به عنوان انعام یا شیرینی که فروشنده موظف است به همراهان دلال بپردازد. خروج هر قالی از نوش آباد مشروط است به پرداخت صد و پنجاه ریال، تحت عنوان «عوارض لوله» هنگام معامله تکلیف این پول را هم معلوم می‌کنند که پرداختش بر عهدة خریدار یا فروشنده باشد. (توضیح اینکه سالها پیش برای تأمین مخارج لوله‌کشی صد و پنجاه ریال بر هر یک از قالی‌های صادره از روستا، مالیات محلی بسته بودند و هم اکنون با وجود آنکه مسأله لوله‌کشی حل شده است این پول با همان عنوان دریافت می‌شود و توسط انجمن ده به سایر مصارف عمرانی می‌رسد). با توجه به هزینه‌های مذکور، اعم از مواد اولیه و خرج رنگ‌کاری و مزد شاگرد و دلالی و انعام و مالیات محلی و غیره، و کسر آنها از مبلغ فروش که از نود هزار ریال الی سیزده هزار ریال متفاوت است می‌توان به ارزیابی مختصری از نظر اقتصادی در مورد قالیبافی دست زد.

استفاده از سرکش (Sarkas) قالی را نیز می‌باید بر درآمد حاصل از قالیبافی افزود. توضیح اینکه خامه‌های تکه‌تکه‌ای که به دور تارهای دستگاه گره می‌خورد و هر کدام سلولی از قالی را تشکیل می‌دهند، بعد از گره خوردن کمی بی‌حالت و ناصاف می‌شود لذا برای اینکه حالت بگیرد و ضمناً کرکش جدا شود با دو انگشت شست و نشانه، کرکشان را جدا می‌کنند. این کرکها را که سرکش نامیده می‌شود سابقاً کیلوئی سی تا چهل ریال می‌فروختند ولی در حال حاضر بیشتر برای پر کردن تشک و لحاف و بالش و مفرش مورد استفاده قرار می‌دهند.

قالیبافی و دگرگونی‌های ناشی از آن:

همانطور که بیان شد، طی چند سال اخیر، قالیبافی در این روستا اهمیت فراوان یافته است و در صدف جان روستائیان پرورش می‌یابد. این مشغله همچون خورشیدی تابناک، همه چیز را در زیر پرتو خود، رنگی خاص بخشیده است. نوع صحبت‌ها و فعالیت‌ها، شکل رفت و آمدها و معاملات، ملاک ارزش‌های هنری و شایستگی، تنها معیار دارندگی و برخورداری، حتی قاموس لغات و اصطلاحات و اعتقادات و رسوم، همه و همه تحت تأثیر مسأله قالیبافی، شکلی خاص به خود گرفته است. در زیر به بررسی کوتاهی پیرامون نقش قالیبافی در امر مسکن و روابط خانوادگی و شکل اعتقادات می‌پردازیم.

نقش قالیبافی در شکل مساکن:

در گذشته‌ای نه چندان دور، به تبعیت از نوع معیشیت مبتنی بر کشت و زرع، اولین منظور از ایجاد مسکن، تأمین مکان مناسبی برای استراحت خانواده و انبار کردن محصولات کشاورزی و نگاهداری دامها بوده است. به همین دلیل مساکن این روستا از ضمائم و اجزاء خاصی تشکیل می‌شد، مثل اطاق نشیمن، آشپزخانه، انباری، طویله، مستراح. در این تیپ مساکن، طویله و بخصوص انبار، اهمیت بسزایی داشته و سایر اجزاء خانه را تحت‌الشعاع قرار می‌داده است، چراکه انبار کردن محصولات کشاورزی و محفوظ داشتن ابزار و آلات کشت و زرع و نگاهداری دام، مهمترین مسائل مبتلا به این روستا را تشکیل می‌داده است.

لکن امروز نقشة خانه‌های مسکونی به سختی تحت تأثیر نقش قدرتمند قالیبافی قرار گرفته است، به نحوی که اولین منظور از ایجاد خانه، تهیة محل مناسبی است جهت برپا کردن «دار» یا «دستگاه» قالیبافی. مهم نیست اطاق نشیمن یا بقول خودشان «اطاق نشستن» کجا باشد، بلکه مهم آنست که اطاق قالیبافی در محل مناسبی قرار گیرد. بهترین مکان را به اطاق قالیبافی اختصاص می‌دهند، آنچنانکه کاملا نورگیر باشد و آفتاب بخوبی در آن بتابد. دقت فراوان دارند در اینکه اطاق مزبور رطوبت نگیرد و بادخور یا به اصطلاح خودشان «شمال‌خور» باشد.

قسمت اعظم وقت اهالی خانه در اطاق قالیبافی می‌گذرد